[ Pobierz całość w formacie PDF ]

W zygzaki...
[Czyta.]
T a m, g d z i e n a Å› w i e c i e s i Ä™ s c h o d z Ä…
W s z y s c y . . . i w i e c z n i e z o s t a j Ä…  g d z i e J u l i e t
O b u d z i Å‚ a s i Ä™ i z a s n Ä™ Å‚ a  c z e k a m . . .
100
[HELENKA]
Muszę wziąć pani ten łabędzi duliet
I zanieść, bo to rosa.  Psy powściekam,
Ażeby panią odstraszyć na zawsze
Od tych przechadzek nocnych po pustyni.
Bo to stworzenie dla ludzi Å‚askawsze,
Niż zwykle bywa jaka monarchini,
A zła jak diabli!  U państwa Rzecznickich
Nie można służyć dla zimna a głodu.
A gdzie jest też dom w rękach jezuickich,
To także trzeba płakać bez powodu
Co piątek albo oczy trzeć cebulą,
Gdy człowiek idzie na mszę... za hrabiną.
A tu siÄ™ ludzie w domu jakoÅ› tulÄ…
I...
[Wpada HRABIA RESPEKT  za nim MAJOR.]
[SCENA XVI]
[Ciż sami, HR. RESPEKT i MAJOR]
[HR. RESPEKT]
Gdzie jest pani?
[HELENKA]
Nie wiem...
[HR. RESPEKT]
Nad dziewczynÄ…
Moją śmierć wisi!... Proszę cię, doktora!
[Helenka i lokaj wychodzÄ….]
Majorze!... z naszÄ… ty, widzisz, krainÄ…
Nie jesteÅ› w tonie... jednego wieczora,
A tyleś mi tu napsuł!... Po co było
Tego człowieka... przywozić? %7łe dzieci
Poznawszy się tam... sentymentu siłą
Były porwane śród śniegów zamieci
I strasznych, białych sybirskich hororów...
%7łe sobie tęcze usnuli... z sympatii,
101
To trzebaż było tu do naszych dworów
Z tej antologii albo chrestomatii
Wyrwaną kartkę?... Jednym słowem, mówię,
%7łeś major mi tu, może z serca  aleś...

wieków nasypał strasznych pod obuwie!
Ten Sybir  to to straszna jakaÅ› zaleÅ›
I kraj hororów!
[MAJOR]
Nu... Hrabia bogaty...
Tak puskaj... niechaj córka sercem bierze...
[HR. RESPEKT]
Co mi tak gadasz?  DobryÅ› do harmaty,
Ale nie do serc... Mówię tobie szczerze,
%7łe... niech cię wszyscy diabli, mój majorze!
Zięć mi się gotów ten zerwać... z kontraktu!
[MAJOR]
Który zięć?
[HR. RESPEKT]
Wszak wiesz, że mam zięcia.
[MAJOR]
Może.
[HR. RESPEKT]
Jak to?  przytomny podpisowi aktu
Z
lubnego, wątpisz... że ja... wkrótce będę
Kołysał wnuki?... Co? wątpisz?
[MAJOR]
Jej Bogu,
Ja wÄ…tpiÄ™...
[HR. RESPEKT]
Cha! cha! cha! zięcia pozbędę?...
A to jak?...
102
[MAJOR]
Nu! jak?... Tak karta na rogu
Kiedy zagięta przegra, tak prepały
Pieniądze.  Nu, tak zięć panu hrabiemu
Może się ze mną grając przegrał cały.
[HR. RESPEKT]
Co to jest?  Jak to?  Po co?  Jak i czemu?
Zięć mój z majorem grał?... i o co... chodzi?
[MAJOR]
Nu tak, o zięcia chodzi.
[HR. RESPEKT]
Zgrał się w karty?
GÅ‚owÄ… mi tylko kiwasz pan dobrodziej.
Mów, proszę... proszę, bądz
ze mnÄ… otwarty!
Nie wiesz, ile w tym... mego interesu
Leży... jak wielki w tym interes... leży!
[MAJOR]
Nu, tak wez
hrabia tu z pugilaresu
Ten kontrakt.  Mój pysk do niego należy,
A do mnie jego Å‚eb... wygrany w karty.
Nu  tak hrabiemu ja ten Å‚eb darujÄ™,
A z pyska mego ręką honor zdarty
ZnajdÄ™ u Boga...
[Oddaje mu papier.]
Niech pan hrabia czuje,
%7łe ja... nie człowiek zły... głupstwem zaszkodził,
A swoim własnym honorem zapłacił.
[HR. RESPEKT]
[przeczytawszy dany mu papier]
Ach, ach, ach!  Piorun wariactwa ugodził
W mózgi tych ludzi. Zięć mój głowę stracił!
Marianno! zięć nasz truje się! Marianno,
Zięć nasz zabija się...
[Wybiega.]
103
[MAJOR]
Ot i teatry!
[Wchodzi JAN.]
[SCENA XVII]
[JAN i MAJOR]
[JAN]
Majorze!
[MAJOR]
A coż? obaczył się z panną?...
[JAN]
Jedz
my... w sybirskie nasze mgły i wiatry!
Major mi będziesz  ojcem  tak jak dawniej,
I przyjacielem... Ten świat to zagadka...
Gdybyś ty widział, jak tam najzabawniej,
Najwścieklej na mnie wrzeszczała ta matka:
  Dzieckoś mi zabił! Idz
precz! Nie stój blisko,
Podły!... bo śmierdzisz tu prostym żołdakiem,
Bo cuchniesz, cuchniesz tak jak lokaisko,
Bo cię czuć wódką prostą  i tabakiem
Spleśniałym!... Precz mi z oczu! 
Na te krzyki
Córka omdlała podniosła powieki
I wzrok rzuciła na nią taki dziki,
A na mnie taki anielski, że wieki
Będę pamiętał, jakie są balsamy
W rozmiłowanych oczach u dziewczyny!
[MAJOR]
Nu, my w Sybirze tobie dziewczÄ…t damy
Piękniejszych.
[JAN]
Jedz
my, jedz
my z tej krainy,
Która mi we snach była szczęścia rajem,
MatkÄ…!  a teraz jest... takÄ… macochÄ…!
104
Słuchaj, nazwała wygnańca lokajem
I w te bolesne me serce tak płocho
Wrzuciła ziarno gniewu...
[MAJOR]
Tak duj babu!...
A ja pomogÄ™.  Wot, wot!  polskie grafy!
A kazał ty już Kałmukowi drabu,
%7łeby zaprzęgał?
[JAN]
Już...
[MAJOR]
Nu, tak wagsztafy
Zakurym w trubkach... taj na pożegnanie
Temu szlachectwu dym!...
[JAN]
Jedz
my, majorze!...
Temu, kto wpadnie raz w nieszczęścia morze,
Trzeba iść na dno... i dać falom głowę.
Oczęta sine we łzach  bądz
cie zdrowe!
KONIEC CZWARTEGO AKTU
105
AKT PI
TY
[SCENA I]
Cmentarz  w głębi kaplica zamknięta. Miesięczna noc.
WchodzÄ… FANTAZY z IDALI
.
[FANTAZY]
Oto sÄ… Idy marcowe Cezara
Z
miertelne... bo ty jesteÅ› mojÄ… IdÄ….
Coż, dotrzymałem słowa?... Godzin para
Ostatnich  z tobÄ…!  Gwiazdy nasze przyjdÄ…,
Miesiąc nasz złoty już jest i dotrzymał
Słowa... na ucztę śmierci przyszedł pierwszy.
Z
wiat mię był w takie łańcuchy poimał,
%7łe teraz pewnie mój sen będzie szerszy,
Gdy oddam ducha... Tony moje drwiÄ…ce
Były boleścią ducha ostateczną.
SiÄ…dz
tu... W twych oczach widzÄ™ dwa miesiÄ…ce
Błękitne... będziesz mi harmonią wieczną,
A oczy  wiecznym z
ródłem światła będą;
Wypiję wszystkie złote z nich promienie...
[IDALIA]
Ten cmentarz zawsze był najmilszą grzędą
Mego ogrodu... Patrz, jakie tam cienie
Czarne pod gęstwą lip... i głazów twarze,
I na czarności krzyżów niewidzialnych
GÅ‚owice trupie...
[FANTAZY]
Ja ci tam pokażę
Tęczowe duchy... twarze bóstw fatalnych,
Które mi zawsze w nocy były blisko...
I to zrobiły, żem tak głupio, marnie
106
%7łycie me rzucił.
[IDALIA]
Co tam za zjawisko?
[FANTAZY]
Nic  to sÄ… we mgle chodzÄ…ce latarnie;
Pewnie szukajÄ… nas...
[IDALIA]
Daruj mi, Fanio...
Jeszcze raz spytam ciebie... spytam ciebie...
Bo wszakże życia nie można tak tanio
Oddawać ludziom... bo wszakże na niebie
My zapisani jesteśmy u Boga
I tu aż... przezeń tu przyprowadzeni. 
SÅ‚uchaj  zdejmuje miÄ™ tu jakaÅ› trwoga,
Tyś drgnął  jesteśmy oboje ruszeni
Skrzydłami śmierci... Przyszłość ta bez kształtu
Okropność swoją ma... Słuchaj mię, panie,
Ja nie doznałam tu żadnego gwałtu,
I ta przyczyna śmierci  to porwanie 
Tak los uczynił, że obelga cała
Spadła na inną zupełnie osobę.
Jam więc jest winna  winna, żem skłamała;
Jam winna, żem tu całą jedną dobę
Chciała aktorką być  i podług świata
Fałszem dopomóc sobie na tej ziemi...
Owszem  posłuchaj... ta śmierć, która lata
Jak nocny motyl  skrzydły kościanemi
GruchocÄ…c... marnÄ… jest  i nam urÄ…ga
Jak dzieciom głupim  boś nie za mnie mścił się,
Ale za jakÄ…Å› furiÄ™  dziwolÄ…ga 
Za Rzecznickiego, który podły krył się
Ze swÄ… obelgÄ…... ze swojÄ… kuchcianÄ…
%7Å‚onÄ…... z Å‚achmanem swoim przewietrzonym,
Który ja w domu dziś znalazłam rano
W wannie z rumianku, z fontaziem czerwonym
Na czepcu  z krzykiem i z twarzÄ… koguta,
Na cały cichy dom krzyczący:  Gwałtu!
[FANTAZY]
Cha! cha! cha!  Pani Rzecznicka popsuta!
Cha! cha! cha!... Gdyby sam Rzecznicki stał tu
I o truciznę prosił... to nie dałbym
A
ezki opiatu!  Cha! cha! żyj, Brutusie!...
107
Cha! cha! cha!... jeszcze raz z Rzecznickim chciałbym
Zejść się na ziemi... i w tym famulusie
Mego faustyzmu nie wydrwionÄ… stronÄ™
Wydrwić, ażeby drwin posągiem stanął
Na moim grobie... Cha! cha! cha! UtonÄ™
We łzach serdecznych!  Cha! Kałmuk archanioł,
Porywający z ręku jezuitom
PaniÄ… RzecznickÄ…... i w galop  i w galop!...
Cha! cha! cha! śmiech mój gwiazdom i błękitom!
Wiwat! typ wszystkich dewotek i salop... [ Pobierz całość w formacie PDF ]