[ Pobierz całość w formacie PDF ]

wadzają przełom. Zamiast chronić człowieka od zmian
sprawiajÄ…, że podchodzi on do życia inaczej niż przed­
tem. Pod wpływem tych doświadczeń osoba taka nie boi
się spojrzeć prawdzie o sobie prosto w oczy i uczy się
być szczęśliwÄ…. W przeciwieÅ„stwie do mechanizmu kom­
pensacyjnego, do których należą też marzenia na jawie
przynoszÄ…ce tylko chwilowe wytchnienie od Å›wiata, do­
znania te stają się podstawą do zmiany na całe życie.
ZBIOROWA NIEZ
WIADOMOZ


Wybitny psycholog Carl Jung zauważył, iż w wielu
różnych, nie zwiÄ…zanych ze sobÄ… kulturach Å›wiata wy­
stępują podobne mity i wierzenia. Na przykład mit
o stworzeniu rozpowszechniony wśród Indian Papago
bardzo przypomina podanie o powstaniu świata w mito-
Wyjaśnienia 183
logii starożytnych Greków. Jung nazwaÅ‚ to ogólne zja­
wisko  zbiorowÄ… nieÅ›wiadomoÅ›ciÄ…", a poszczególne je­
go przejawy  archetypami". BudzÄ… one u wszystkich
ludzi jednakowy odzew. Prostym tego przykładem jest
archetyp matki. Słowo to w każdej kulturze niesie ze
sobÄ… podobne znaczenia, zawiera wiÄ™c pierwiastek uni­
wersalny.
Mimo że Jung osobiÅ›cie doÅ›wiadczyÅ‚ przeżyć na gra­
nicy Å›mierci, nie Å‚Ä…czyÅ‚ ich nigdy ze zbiorowÄ… nieÅ›wiado­
moÅ›ciÄ…. Ale czyniÄ… to jego nastÄ™pcy, ponieważ doÅ›wiad­
czenie to jest ponadkulturowe (przynależność etniczna
nie odgrywa tu żadnej roli) i zawiera zasadniczo te same
elementy bez względu na płeć i wiek.
DoÅ›wiadczenie archetypiczne mogÅ‚oby siÄ™ przedsta­
wiać następująco: Ktoś ma sen, w którym pojawiają
się elementy nieobecne w jego świadomym przeżywaniu,
ale przypominające pierwiastki zaczerpnięte z mitologii
lub dawnych obrzędów. Te tajemnicze składniki marzeń
sennych to wÅ‚aÅ›nie archetypy. Zdaniem niektórych zwo­
lenników teorii Junga stany krańcowe  agonia lub
bliska Å›mierć  przywoÅ‚ujÄ… z gÅ‚Ä™bokich pokÅ‚adów pod­
świadomości obrazy archetypów. Są one w zasadzie
wspólne caÅ‚ej ludzkoÅ›ci  doÅ›wiadczenie tunelu, Å›wiet­
liste istoty, przegląd życia i tak dalej.
Trudno tę teorię obalić, zwłaszcza, że to tylko teoria.
Podobnie jak w innych przedstawionych tu poglÄ…dach
tkwi w niej ziarno prawdy. Ale problem w tym, że nie
wyjaśnia zjawiska oddzielenia się od ciała. %7ładna teoria
nie ma dla mnie racji bytu, póki tego nie dokona.
184 RAYMOND MOODY
DOZ
WIADCZENIE Z
WIATA
OZ
CI
Od lat próbuję znalez
ć jakieÅ› fizjologiczne wytÅ‚umacze­
nie przeżyć na granicy śmierci. Bezskutecznie. Wydaje
mi siÄ™ po prostu, że wszelkie proponowane  wyjaÅ›­
nienia" albo są niepełne albo z
le sformułowane. Ich
autorzy przeważnie nigdy nie zadali sobie trudu, aby
osobiście porozmawiać z ludz
mi, którzy przeżyli własną
śmierć, spojrzeć im w twarz, wysłuchać ich historii.
Być może doszliby wtedy do tego samego wniosku co
William James charakteryzując przeżycie mistyczne.
Stwierdził, że doświadczenie to ma charakter noetycz-
ny1. Samo zaświadcza o swej prawdziwości, ponieważ
jest formą wiedzy. Jest tak osobiste, że niewyrażalne
słowami. I głęboko odmienia życie.
Krótko mówiąc, jest czystym, prostym doznaniem
światłości.
1
noetyczny  termin filozoficzny: a) ogólnie  poznawczy;
b) w węższym znaczeniu  przeciwstawny empirycznemu, zmys­
łowemu, możliwy do pojęcia tylko przez rozum, (przyp. tłum.)
Uwagi końcowe
 NIEWYOBRA%7Å‚ALNIE CUDOWNE"
Od ponad dwudziestu lat prowadzÄ™ zaawansowane
badania nad zjawiskami towarzyszÄ…cymi umieraniu.
W tym czasie wysłuchałem tysięcy ludzi, którzy dzielili
siÄ™ ze mnÄ… wrażeniami z tak bardzo osobistych wy­
praw... no właśnie, dokąd? W inny świat? Do nieba,
o którym uczyła ich religia? W obszary mózgu, które
ujawniajÄ… siÄ™ jedynie w godzinach rozpaczy?
Omawiałem z każdym niemal badaczem przeżyć na
granicy śmierci jego dokonania. Wiem, że w głębi serca
wiÄ™kszość z nich wierzy, iż doznania te dajÄ… nam przed­
smak życia po życiu. Ale jako uczeni i przedstawiciele
lekarskiej profesji, nie zdołali wypracować  dowodu
naukowego" na to, że cząstka nas trwa nadal po śmierci
cielesnej. Brak dowodu powstrzymuje ich przed roz­
głaszaniem swoich przekonań. Tymczasem jednak nie
ustajÄ… w wysiÅ‚kach, aby w sposób naukowy rozstrzyg­
nąć tę dręczącą wszystkich kwestię: Co się z nami dzieje,
kiedy umieramy? WÄ…tpiÄ™, aby nauka kiedykolwiek zdo­
łała na to odpowiedzieć. Można tę sprawę rozpatrywać
na różne sposoby, ale otrzymany wynik zawsze będzie
185
186 RAYMOND MOODY
tylko częściowy. Nawet gdyby udało się odtworzyć to
doświadczenie w warunkach laboratoryjnych, nic to nie
zmieni. Nauka słyszałaby po prostu częściej o zjawisku,
którego nie może  zobaczyć".
Proponowano różne metody, jeszcze bardziej precyzyj­
nego niż do tej pory zbadania tego zjawiska. Sugestie
te są interesujące z uwagi na rezultaty, jakie mogłyby
przynieść, ale trudne do wprowadzenia w życie ze wzglÄ™­
dów etycznych. Choć nie ma nic złego w rozważaniu
poszczególnych technik, zastosowanie ich w praktyce
naruszyłoby spokój i bezpieczeństwo pacjenta.
Przy postępowaniu z pacjentem, który w każdej chwili
może umrzeć, najważniejszÄ… rzeczÄ… jest nie przeprowa­
dzanie naukowych eksperymentów, ale uczynienie wszy­
stkiego, aby uratować mu życie. Myślę, że nie byłoby
mile widziane gdyby ci, którzy od lat zajmujÄ… siÄ™ prze­
życiami towarzyszącymi umieraniu, opowiadali się za [ Pobierz całość w formacie PDF ]