[ Pobierz całość w formacie PDF ]

kim był Brutus.  A co zrobisz, jeśli cię teraz uwolnię? Czy
znowu będziesz dążył do zabicia mnie?  Stepps milczał długo,
wreszcie odpowiedział:  Tak, będę, Wasza Cesarska Mość. 
Napoleon milczał również i w zamyśleniu wyszedł z pokoju.
Wieczorem zebrał się sąd wojenny, a nazajutrz Stepps został
rozstrzelany".
Stan faktyczny nieudanego zamachu na Napoleona jest na
ogół znany, bo był wielokrotnie opisywany w rozmaitych pra-
cach historycznych. Mniej znane natomiast sÄ… pewne zakuliso-
we szczegóły tego wydarzenia. Jakkolwiek trudno kwestiono-
wać fakt, że sam zamachowiec był bezinteresownym patriotą
niemieckim, zwiÄ…zanym prawdopodobnie z uniwersyteckimi
ZwiÄ…zkami Cnoty  to jednak przygotowaniom do zamachu
patronował niewątpliwie austriacki wywiad wojskowy. Wiado-
mo, że Stepps przyjechał do Wiednia z Totis, odebrawszy tam
uprzednio jakieś dyrektywy; wiadomo, że podczas jego pobytu
w Wiedniu opiekował się nim szef wywiadu austriackiego na
terenie okupowanej stolicy, Karol Glave-Kolbielski, który
spędził z nim ostatnią noc przed zamachem  rzekomo na
wspólnych modlitwach.
254
Ów Glave-Kolbielski, z pochodzenia pół-Polak, z zawodu 
dziennikarz i ekonomista, przebywał niegdyś w Polsce i w okre-
sie Sejmu Wielkiego był czynny jako rzeczoznawca w sprawach
finansowych. Okoliczność ta zainteresowała polskich history-
ków i skłoniła ich do dokładnego przestudiowania jego szpie-
gowskiego  dossier", zachowanego w wiedeńskich archiwach. *
Doprowadziło to do ujawnienia dość sensacyjnych rzeczy.
Okazało się, że w okresie poprzedzającym zamach Steppsa jed-
nym z najbliższych współpracowników agenta austriackiego
Glave-Kolbielskiego był... Jan Nepomucen Sułkowski, były
 książę na Bielsku", niefortunny dowódca  polskiego regimen-
tu lekkiej jazdy" z roku 1807.
Nieudany kuzyn (czy też brat przyrodni)  oficera najwięk-
szych nadziei", po wielu awanturniczych perypetiach wylÄ…do-
wał latem 1809 roku w zdobytym Wiedniu jako eksponowany
pracownik francuskiego biura wywiadu (Bureau de police
secrete). W wyniku ciągłego powoływania się na pokrewień-
stwo ze sławnym adiutantem napoleońskim, książę Jan Nepo-
mucen zdołał sobie wyrobić stosunki w najwyższych sferach
generalicji francuskiej i był dopuszczony do wielu ważnych
spraw. Ale od pierwszej chwili pracował na dwa fronty. W Wied-
niu nawiązał ścisłe kontakty z Glave-Kolbielskim, którego znał
jeszcze z Polski, i za grube pieniądze sprzedawał mu najpouf-
niejsze tajemnice wywiadu francuskiego. Wykolejony arysto-
krata miał widocznie nadzieję, że w zamian za oddane usługi
uda mu się wytargować od cesarza austriackiego pełną amnestię,
a tym samym możliwość powrotu do Bielska i odzyskania
utraconego majÄ…tku.
Niezależnie od pracy szpiegowskiej Jan Sułkowski występo-
wał jako pośrednik między wywiadem austriackim a anty-
bonapartystami francuskimi, którzy w tym czasie przygoto-
wywali zamach na Napoleona. W wiedeńskim mieszkaniu
księcia Glave-Kolbielski spotkał się z  pewnym generałem
" Wyniki tych badań opublikował zmarły niedawno historyk Emil Kipa
w szkicu pt.
 Zamach na Napoleona w roku 1809".
255
francuskim spod znaku generała Moreau" *, który wprowadził
go w szczegóły planowanego spisku. W wypadku wznowienia
działań wojennych spiskowcy zamierzali porwać Napoleona,
przewiez
ć go przez Węgry do Fiume i na morzu wydać Angli-
kom. Kolbielski miał uzyskać od cesarza Franciszka zgodę na
przewiezienie porwanego przez Węgry. Ale w Totis plan fran-
cuski uznano za zbyt ryzykowny. Nóż kuchenny studenta
Steppsa wydał się Austriakom środkiem znacznie pewniejszym.
Co się stało póz
niej z Janem Sułkowskim  nie wiadomo.
W każdym razie do Bielska nie powrócił. Znał za dużo tajem-
nic wywiadu austriackiego, aby mógł w spokoju korzystać
z owoców swej zdrady. Prawdopodobnie podzielił los swego
wspólnika Glave-Kolbielskiego  i resztę życia spędził w lo-
chach twierdzy Spielberg.
Traktat pokojowy podpisano w Schoenbrunnie 14 paz
dzier-
nika 1809 roku. Postanowienia jego były dla Austrii rujnujące.
Potężne mocarstwo zmieniło się w satelicki twór, poddany
całkowicie woli Napoleona. Ale udręczeni wojną wiedeńczycy
nawet tak haniebne zakończenie przyjęli z radością i humorem.
W stolicy kolportowano satyryczny wierszyk, wyśmiewający
degrengoladę nieszczęsnego Habsburga, który po Austerlitz
z Franciszka Drugiego, cesarza niemieckiego, zmienił się we
Franciszka Pierwszego, cesarza Austrii  a obecnie groziło
mu, że stanie się Franciszkiem Zero.
Je suis pour tous bien malheureux,
Fetais autre fois Franfdis deux,
Maintenant je suis Franfois un,
Comme c'est su de chacun
Et sije perde mon numero
Je deyiendrai Franfois zero!
Sprawy polskie załatwiono w traktacie schoenbrunskim po- [ Pobierz całość w formacie PDF ]