[ Pobierz całość w formacie PDF ]

przemysl ws~owy powstal w duZej mierze z kapitalu Accringtonu utrzymu-
poZyczonego w Lon- j~cy stosunki z Bankiem Westminster znaj~ sposob, w
dynie -z takim skutkiem ze w czasie kryzysu Lille jest jaki bank ten uiyl
tansze od Notting- swoich pieni~zy ?
ii hamu i Nottingham jest bezrobotny, a w czasie P. Denny pisze w swej ksilrl:ce " Ameryka zdobywa
konjunktury utrzymuje si~ Brytani~" : "Nie-
j w Lille niskie place pod pretekstem, ze Notti1!gham Ikt6re brytyjskie przemysly wytw6rcze nie bardzo
mOglby si~ stac tatiszy oplacaj~ si~ swym wla§ci- .
a w Nottingham niskie place pod pretekstem, ze Lille cielom, natomiast nowsze przemysly brytyjskie takie
mogloby si~ stac tansze. jak elektrownie i przed-
w 1atach tysi~c osiemset dziewi~cdziesi~tych si~biorstwa uZytecznosci publicznej, rokuj~ce dobrze
angielskikapital wybudowal nadzieje na przyszlosc, ,
fabryki bawelniane w J aponji. W fabrykach tych wykupywane s~ przez Amerykan6w. OczywiScie
ustawiono angie1skie dzieje si~ to tylko d1atego, j
maszyny. Angielscy eksJ?erci ~jechali uczyc Ze brytyjscy kapita1isci wol~ lokowac swe pieni~dze
Japonczyk6w obslugi tych w kolonia1nych kopa1niach ;
maszyn, angielscy agenci handlowi szuka1i rynkow 32
zagranicznych d1a ich i p1antacjach, w kt6rych "niewolne.. sily robocze
wytworow. wypracuj~ im tluste zyski ...
20
AmerykaDska Federacja Pracy oficja1nie wyraia nik6w w Pittsburgu. JednakZe plaea Chinczyk6w
obaw~ ze amerykaf1skie wynosi zaledwie jedn~
poZyczki zagraniczne i inwestycje finansuj~ p~t1l placy amerykanskiej".
zagranicZnych wsp6lzawodnik6w, Niekt6rzy 1udzie pytaj~ : "D1aczego nie pozwolic na
co -spowoduje zwi~kszenie bezrobocia i obniZk~ plac pozyczanie za-
w Stanach Zjednoczo- granic~, odcinajllc si~ clem od tanich towar6w
nych ...Moment ten nie zaznaczyl si~ jeszcze w zagranicznych ?". Amerykanie
Stanach Zjedniczonych, pr6bowa1i tego po wojnie. A1e chwila zastanowienia
a1e jest bardzo powaZ:nym prob1emem dla wykaZe, ze nie dopusz-
rob~tnik6w brytyjskich; jak np. czajllc obcych towar6w uniem.oZ1iwi si~
it6rych pra~ przej~li ku1isi W niedlugim czasie kraj wierzycie1ski b~dzie
w brytyjskich fabrykach w Indiach i Chinach. zmuszony a1bo obniZyc cJ:a
Brytyjczyk nie mOg'4cy albo zezwolic cudzoziemcom na potraktowanie
zna1esc pracy, poniewaZ brytyjskie fabryki i kopa1nie poZyczonych im towar6w
pracuj~ tylko niepeln1l tak, jak gdyby byly im darowane. W
dni6wk~. nie chce by bogacze wysylali pieni~dze z popu1arnych~po1emikach na dziesi~c
kraju i inwestowa1i je wzmianek o Cobdenowskiej zasadzie swobody
Zagrani~l), wyjmujllc mu tym samym chleb z ust'.. przywozu towar6w spotyka
Trudno temu zaprzeczyc. si~ jedn~ wzmiank~ o zasadzie Huskissona
Zasada, kt6ra powinna byla rZIldzic wywozem swobodnego wywozu kapitalow
kapitalu, jest jasna. ~hoc jasne jest, ze zasada Huskissona~jest bardziej
Cudzoziemc6w, ch~cych wytwarzac towary potrzebne podstawowa. P6ki ruch
Anglikom, po'winien 1) ..Daily Express" z 6.XII.1933 utrzymuje, ze
byl angielski kapital do tego zach~cac. Ludzi nie brytyjski kapital finansuie polskie
produkUj~cych takich .artykuly odziezowe, sprzedawane obecnie w WieWej
towar6w nie powinno si~ bylo zach~cac. Stosujllc ~ Brytanji po dumpingowych cenach.
zasad~ byloby si~ 33
niewlltpliwie natkn~o w wykonaniu na wie1e ---c ~.~:,
trudnych prob1em6w, 1ecz ~ ,..:E,- "'c
Wiktorianska Anglia nie spr6boWala tak post~powac ~pita16w nie jest konttolowany, polityka ochrony
spowodu oboj~tnosci ce1nej zawoazi. W ~
wobec samej zasady, a nie skutkiem trudnosci w J~ ~mU;Dikacje staj~ si~ latwiejsze i industrja1izm
wykonaniu. bardziej si~ rozpowszed1~
Adam Smith ufal, ze pr9b1em taniej robocizny ~a, swiat bardziej si~ jednoczy -przynajmniej tak si~
rozwi:};Ze si~ sam przez zwyklo m6wic,-
d~enie robotnik6w do wyr6wnania plac mi~dzy 1 zasada Huskissona nieuchronniedochodzi do pclnego
r.6znymi krajami. dzialania!) Dzi~l~Die
Gdyby Rewo1ucja Przemyslowa ogranir;zyla si~ byla to ~lega ,na zmuszeniu robotnik6w w kaZdym kraju
do Europy, slowa do przyj~a tego samego
jego moglyby si~ byly spraw~. Nie przewidzial jednak poZlOmU plac, kt6ry ma npjniZej platny kraj swi.ata.
z6ltej i czarnej 34
robocizny. Gdyby, jak to czasem tWierdZIl1ucl;zie II
idltcy zbyt daleko w uog61- Zl.OTO
nieniach, nizko platity robotnik , byl. zawsze Niekt6rym czyteln,ikom moie si~ wydac, ze
niewydajny, moZnaby moZe rozumowanie zawane
znowu zostawic te .sprawy do: automatycznego w poprzednim rozdzia1e jest obecnieprzestarza1e,
wyregulowania si~. Na gdyi; Ang1ja byla wprawdzie
nieszcz~scie uog61nienie tt> nie zawsze jest zgodne z. w ubieglym wieku wielkim eksporterem kapitalu, a1e
prawdll. P. G1eason, obecnie ro1a ta przeszla
.w ksillZce " Co mys/ec o Japonji ?", pisze : "Pewien na Stany Zjednoczone-. .
brytyjski inZynier ocenil, Na ten argument na1eZy odpowiedziec, ze kazdy kraj
ze 110 Chinczyk6w przet
samo zelaza co 1()() robot- wytwarzac znacznie wi~j bogactw niZ wytwarza, pod
warunkiem Ze
21
rozwi;r};e swe prob1emy pieni~zne. Kt6ry kraj -~' , "
pierwszy rozwi:rle te prob1emy? r~
To za1e'i;y wy~cznie ty1ko od inte1igencji jego '.,'
obywate1i. Kraj, kt6remu [IJ
si~ to uda (moze to byc r6wnie do~~e Ang1ja jak i jii
kaZdy inny kraj) ~ie 1i: ~canie si~ ma zawsze na ce1u zlo i im mniej majQ
mial to, co zwyklo sf~ okreSlac jako nadwyZk~ prawa do wttt=ia ~
towar6w ; pewni 1udzie ~ tym jest lepiej. Jako przyklad co robi~ rz~y, gdy im
go namawia1i do podj~a na nowo starej zabawy pozwolic na kierowanie
poZyczania zagrani~. wlasnym pieniQdzem Qawniejsi zwolennicy t.zw
W chaosie naszych czas6w tmdno przewidzi.ec czy .w6wczas ..zdrowych finan-
wydat1ie tej ksi~ s6w" wskazywali na asygnaty Francuzkiej Rewolucji,
zbiegnie si~ z ucieczq ~ funta czy z ucieczq do funta. tak jak ich dzisiejsi
Sam fakt, ze kaZdy wielki pieniqdz swiata -dolar , nast~pcy wskaz\1j~ na mark~ niemie~ z 1at
funt, frank, marka - nast~u;~cych bezposredi1io
w czasie ostatnich paru 1at dziS si~ zalamywa1 a jutro po wojnie. -
zwyZkowa1, dowodzi, Ze Ceny s~ wynikiem stosunku mi~ ilosci~ d6br w
kurs tych pieni~dzy nie za1ezy od charakteru ich obiegu i pieniedzy
obywate1i ani od uczciwosci w obiegu. Tym samym jeSli na pewnym rynku
ich ~d6w. Niekt6rzy ludzie pogardzaj~ moze znajdzie si~ w r~kach
Francuzami, inni nie do- sprzedawc6w dzisi~c partyj towaru jednakiej wartosci
wierzaj~ Amerykanom, nikt jednak nie twierdzi, .ze a w kieszeniach nabyw-
Francuzi by1i mniej c6w dziesi~c funt6w i kaZdy pragnie kupic i sprzedac,
pracowici; podczas gdy frank spada1 niz s~ dzis, kiedy cena kaZdej partji
;est ustabi1izowany, partji towaru wyniesie o~cie jednego funta. Jdli w
1ub Ze Amerykanie mie1i usposobienie mniej sklonne kieszeniach
do. dotrzymywa1\ia . nabywc6w ~dzie tylko pi~ funt6w, cena kaZdej partji
um6w w r. 1933 niz w r. 1932. Jest rzecz~ oczywist~ wyniesie dziesiet
ze wa1uty swiata ~ szyling6w. lest jednak rz~ trudn:J;, jeSli nie niemozli~
ofiarami pewi1ego systemu ; system ten na1eZy wyrazic ten
zbadac. stosunek w dokladnej matematycznej formie ze
Jak po~edz.iano wy};ej.1 a.w:a~ zasad~ 1aiss.ez-~aire wzg1~du na niemoZnotC
byl .auto~atyczny ustalenia scislego znaczenia sl6w .'w obiegu", czy to w
meta!>wy tnlernik (standard) plent~dza. W zastosowaniu do d6br
dzieW1~tnastowleczneJ Ang1ii czy do pieni~dza. T.rzeba wi~ej pieni~dzy, jeSli dobra
standardowym meta1em hyto oczywiscie zloto. We przecho~ przez
wczesniejszych okresach trzy lub cztery ~ce po drodze od producenta do
bylo nim srebro.. Inne kraje europejskie przeszly w ostatecznego konsumenta,
ci:tgU XIX wieku ze niZ jeSli przech~ bezposrednio ; trudno jednak
srebra 1ub z systemu bimeta1icznego na zloto. Srebro dokladnie powiedzieC
pozostaje nada1 ile razy wi~j. PieniQdz calkowicie wycofany z obiegu
standardowym meta1em Chin. -powiedzmy,
Na korzySc meta1owego miernika przemawia I! .' Ze zatopiony na dnie morza .-bylby pieni~dzem
czynnik, ze reguluje istniej~cym tylko w sensie
on automatycznie i1osc pieni~ w obiegu i utrzymuje t~ I~ czysto meta:fizycznym. Ale w czasie spadku cen
i1osc na rozs~dnie ludzie nie topiQ swych [ Pobierz całość w formacie PDF ]