[ Pobierz całość w formacie PDF ]

by³em obecny, dyskutuje siê nie tylko o polityce makro-
ekonomicznej, o nowych technologiach w przemyS
le, o glo-
balizacji i konkurencyjnoS
ci. Coraz wiêcej uwagi poS
wiêca
siê wymiarowi spo³ecznemu procesów gospodarczych. Od-
czuwa siê doS
æ powszechnie potrzebê dyskusji o polityce
spo³ecznej, o równoS
ci szans, o inwestycjach spo³ecznych,
o strategii finansowania sektora us³ug spo³ecznych. Zna-
miennym przyk³adem tej ewolucji zainteresowania S
wiato-
wych krêgów gospodarczych by³a niedawna nagroda Nobla
w dziedzinie ekonomii, któr¹ otrzyma³ Hindus  Amartya
Sen, zajmuj¹cy siê problemami biedy i nierównoS
ci spo³ecz-
nej we wspó³czesnym S
wiecie.
Bliskie mi s¹ w tym wzglêdzie pogl¹dy wyra¿ane przez
Tony ego Blaira i Gerharda Schrödera. Choæ odnosz¹ siê
one do realiów spo³eczeñstwa na innym poziomie rozwoju
122
ekonomicznego, zawieraj¹ jednak interesuj¹c¹ próbê po³¹-
czenia pragmatyzmu z wra¿liwoS
ci¹, efektywnoS
ci z solidar-
noS
ci¹, rozwoju gospodarczego z rozwojem spo³ecznym i kul-
turalnym.
Nowe podejS
cie do polityki gospodarczej i spo³ecznej
wspó³czesnych demokracji rynkowych prezentuj¹ miêdzy
innymi zwolennicy koncepcji  trzeciej drogi . Obaj politycy
przekonuj¹, ¿e nieodzowne jest dziS
wyjS
cie zarówno poza
powojenne, anachroniczne w obecnych warunkach, postula-
ty  starej lewicy (prymat w³asnoS
ci pañstwowej, wysokie
podatki, twarda obrona interesów wy³¹cznie wytwórców,
z czym wi¹¿e siê szczególna rola w ¿yciu publicznym zwi¹z-
ków zawodowych), jak i mocno zu¿yte ju¿ tezy neoliberalnej
 nowej prawicy (w¹ski indywidualizm, wolny rynek jako
odpowiedx
na wszystkie problemy itp.). Realizacja tradycyj-
nych wartoS
ci centrolewicy  takich jak solidarnoS
æ, spra-
wiedliwoS
æ spo³eczna, tworzenie szans  wymaga odrzuce-
nia fa³szywych sprzecznoS
ci miêdzy prawami a odpowie-
dzialnoS
ci¹, miêdzy sektorem publicznym a prywatnym, czy
te¿ sztucznych antynomii miêdzy producentem a konsu-
mentem, miêdzy pracownikiem a pracobiorc¹.
Formu³a centrolewicowej  trzeciej drogi jest oczywiS
cie
wci¹¿ daleko niejednoznaczna, zw³aszcza jeS
li wzi¹æ pod
uwagê to, co o niej mówi¹ i w jakich kontekstach pos³uguj¹
siê tym terminem politycy z ró¿nych krajów. Niezale¿nie od
teoretycznych rozwa¿añ, tym co bêdzie rozstrzygaæ o spo³e-
cznym poparciu dla idei  trzeciej drogi , bêdzie naturalnie
jej praktyczna u¿ytecznoS
æ.
Dziedzin¹ sektora us³ug publicznych, w której rz¹dy maj¹
dziS
do odegrania wyj¹tkowo wa¿n¹ rolê, jest niew¹tpliwie
edukacja. Piszê o tym wiêcej w innym miejscu. Do przeko-
nania trafi³a mi zw³aszcza opinia wa¿nego ideologa Trzeciej
123
Drogi profesora Anthony Giddensa, z którym dyskutowa-
³em parê razy w Londynie, ¿e s³aboS
ci¹ rynku jest w tym
kontekS
cie jego niewielka zdolnoS
æ pielêgnowania kapita³u
ludzkiego, czyli po prostu kwalifikacji i wiedzy, których
wspó³czesny rynek tak bardzo wymaga od ludzi.
Dobrym przyk³adem poszukiwañ nowej równowagi miê-
dzy odpowiedzialnoS
ci¹ zbiorow¹ a indywidualn¹ s¹, na
przyk³ad, holenderskie doS
wiadczenia w reformowaniu pañ-
stwa opiekuñczego w ostatnich kilkunastu latach. Wa¿n¹
rolê w pomyS
lnym przeprowadzeniu tych reform odegra³a
nie tylko silna partia socjaldemokratyczna, ale i zgodna
wspó³praca zwi¹zków zawodowych ze stowarzyszeniami pra-
codawców. Po wypracowaniu prze³omowego tzw. porozu-
mienia z Wassenaar w 1982 roku, powsta³o forum regular-
nych konsultacji w sprawach pracowniczych i socjalnych
z udzia³em przedstawicieli rz¹dowych. Rekomendacje wy-
pracowywane przez partnerów spo³ecznych mia³y powa¿ne
znaczenie w przezwyciê¿aniu g³êbokiej recesji gospodarczej,
kryzysu strukturalnego i bezrobocia, jak równie¿ we wpro-
wadzaniu trudnych, ale koniecznych zmian w polityce spo-
³ecznej.
S¹dzê, ¿e nie tylko te holenderskie doS
wiadczenia za-
s³uguj¹ na uwa¿ne studiowanie w naszym kraju. Historia
i obecne dokonania tak¿e wielu innych pañstw zachodnich
pokazuj¹, ¿e otwarcie na globalny rynek i wzrost gospodar-
czy nie musz¹ k³Ã³ciæ siê z rozwojem socjalnych funkcji
pañstwa. Bezpieczeñstwo socjalne by³o i jest tam wci¹¿
postrzegane jako instrument wzrostu ekonomicznego, miê-
dzy innymi dlatego, ¿e jakoS
æ kapita³u ludzkiego w istocie [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]