[ Pobierz całość w formacie PDF ]

by�em obecny, dyskutuje si� nie tylko o polityce makro-
ekonomicznej, o nowych technologiach w przemyS
le, o glo-
balizacji i konkurencyjnoS
ci. Coraz wi�cej uwagi poS
wi�ca
si� wymiarowi spo�ecznemu procesów gospodarczych. Od-
czuwa si� doS
� powszechnie potrzeb� dyskusji o polityce
spo�ecznej, o równoS
ci szans, o inwestycjach spo�ecznych,
o strategii finansowania sektora us�ug spo�ecznych. Zna-
miennym przyk�adem tej ewolucji zainteresowania S
wiato-
wych kr�gów gospodarczych by�a niedawna nagroda Nobla
w dziedzinie ekonomii, któr� otrzyma� Hindus  Amartya
Sen, zajmuj�cy si� problemami biedy i nierównoS
ci spo�ecz-
nej we wspó�czesnym S
wiecie.
Bliskie mi s� w tym wzgl�dzie pogl�dy wyra�ane przez
Tony ego Blaira i Gerharda Schr�dera. Cho� odnosz� si�
one do realiów spo�ecze�stwa na innym poziomie rozwoju
122
ekonomicznego, zawieraj� jednak interesuj�c� prób� po��-
czenia pragmatyzmu z wra�liwoS
ci�, efektywnoS
ci z solidar-
noS
ci�, rozwoju gospodarczego z rozwojem spo�ecznym i kul-
turalnym.
Nowe podejS
cie do polityki gospodarczej i spo�ecznej
wspó�czesnych demokracji rynkowych prezentuj� mi�dzy
innymi zwolennicy koncepcji  trzeciej drogi . Obaj politycy
przekonuj�, �e nieodzowne jest dziS
wyjS
cie zarówno poza
powojenne, anachroniczne w obecnych warunkach, postula-
ty  starej lewicy (prymat w�asnoS
ci pa�stwowej, wysokie
podatki, twarda obrona interesów wy��cznie wytwórców,
z czym wi��e si� szczególna rola w �yciu publicznym zwi�z-
ków zawodowych), jak i mocno zu�yte ju� tezy neoliberalnej
 nowej prawicy (w�ski indywidualizm, wolny rynek jako
odpowiedx
na wszystkie problemy itp.). Realizacja tradycyj-
nych wartoS
ci centrolewicy  takich jak solidarnoS
�, spra-
wiedliwoS
� spo�eczna, tworzenie szans  wymaga odrzuce-
nia fa�szywych sprzecznoS
ci mi�dzy prawami a odpowie-
dzialnoS
ci�, mi�dzy sektorem publicznym a prywatnym, czy
te� sztucznych antynomii mi�dzy producentem a konsu-
mentem, mi�dzy pracownikiem a pracobiorc�.
Formu�a centrolewicowej  trzeciej drogi jest oczywiS
cie
wci�� daleko niejednoznaczna, zw�aszcza jeS
li wzi�� pod
uwag� to, co o niej mówi� i w jakich kontekstach pos�uguj�
si� tym terminem politycy z ró�nych krajów. Niezale�nie od
teoretycznych rozwa�a�, tym co b�dzie rozstrzyga� o spo�e-
cznym poparciu dla idei  trzeciej drogi , b�dzie naturalnie
jej praktyczna u�ytecznoS
�.
Dziedzin� sektora us�ug publicznych, w której rz�dy maj�
dziS
do odegrania wyj�tkowo wa�n� rol�, jest niew�tpliwie
edukacja. Pisz� o tym wi�cej w innym miejscu. Do przeko-
nania trafi�a mi zw�aszcza opinia wa�nego ideologa Trzeciej
123
Drogi profesora Anthony Giddensa, z którym dyskutowa-
�em par� razy w Londynie, �e s�aboS
ci� rynku jest w tym
kontekS
cie jego niewielka zdolnoS
� piel�gnowania kapita�u
ludzkiego, czyli po prostu kwalifikacji i wiedzy, których
wspó�czesny rynek tak bardzo wymaga od ludzi.
Dobrym przyk�adem poszukiwa� nowej równowagi mi�-
dzy odpowiedzialnoS
ci� zbiorow� a indywidualn� s�, na
przyk�ad, holenderskie doS
wiadczenia w reformowaniu pa�-
stwa opieku�czego w ostatnich kilkunastu latach. Wa�n�
rol� w pomyS
lnym przeprowadzeniu tych reform odegra�a
nie tylko silna partia socjaldemokratyczna, ale i zgodna
wspó�praca zwi�zków zawodowych ze stowarzyszeniami pra-
codawców. Po wypracowaniu prze�omowego tzw. porozu-
mienia z Wassenaar w 1982 roku, powsta�o forum regular-
nych konsultacji w sprawach pracowniczych i socjalnych
z udzia�em przedstawicieli rz�dowych. Rekomendacje wy-
pracowywane przez partnerów spo�ecznych mia�y powa�ne
znaczenie w przezwyci�aniu g��bokiej recesji gospodarczej,
kryzysu strukturalnego i bezrobocia, jak równie� we wpro-
wadzaniu trudnych, ale koniecznych zmian w polityce spo-
�ecznej.
S�dz�, �e nie tylko te holenderskie doS
wiadczenia za-
s�uguj� na uwa�ne studiowanie w naszym kraju. Historia
i obecne dokonania tak�e wielu innych pa�stw zachodnich
pokazuj�, �e otwarcie na globalny rynek i wzrost gospodar-
czy nie musz� k�óci� si� z rozwojem socjalnych funkcji
pa�stwa. Bezpiecze�stwo socjalne by�o i jest tam wci��
postrzegane jako instrument wzrostu ekonomicznego, mi�-
dzy innymi dlatego, �e jakoS
� kapita�u ludzkiego w istocie [ Pobierz całość w formacie PDF ]